Tekenen van ziekten, stress en anorexia bij leguanen

Er zijn veel factoren die er samen voor zorgen dat je reptiel in gezonde staat verkeert. In dit stuk tekst zullen we proberen te laten zien op welke wijze de diverse zaken met elkaar in verband staan, waaraan je kunt herkennen dat er iets mis is en hoe je dit kunt corrigeren of voorkomen.

Reptielen sterven nooit plotseling. Er gaat altijd een lange periode van ziekte aan vooraf. Dit komt door hun koudbloedigheid en ectothermische manier om het lichaam op te warmen en energie op te slaan. Reptielen zijn hierdoor in staat om de hoofdfuncties van het lichaam langdurig van opgeslagen energie te voorzien. Dit maakt het voor de houder niet altijd eenvoudig om vast te stellen dat het dier ziek is.

Dieren in het wild zullen hun ziekte of elke andere vorm van nood niet snel tonen. In het wild word je namelijk door een roofdier feilloos als zwakke prooi opgemerkt. Dieren die in staat zijn om goed tekenen van ziekten of verwondingen te onderdrukken hebben een kans om te genezen voordat zij worden opgegeten. Reptielen in gevangenschap (ook nakweek) vertonen ditzelfde gedrag.

Zowel in het wild als in gevangenschap zijn verminderde activiteit en een verhoogd schuilgedrag kenmerken die in verband kunnen worden gebracht met het langdurig gebruiken van opgeslagen energie. Hoe minder je beweegt, des te minder calorieën je verbruikt. Dit zie je bijvoorbeeld bij dieren die verhongeren. Hierdoor zullen er meer calorieën beschikbaar zijn voor het genezingsproces. Het schuilgedrag is een methode om zichzelf tegen roofdieren te beschermen omdat het dier te zwak of te koud is en daardoor niet in staat om zichzelf goed te kunnen verdedigen.

Wat maakt een leguaan een gezonde leguaan

Voor leguanen geldt: een gezond dier is mooi rond en goed gevuld zodat de huid er niet rimpelig uitziet. De huid is vol van kleur en heeft een fris heldere uitstraling. Een gezond dier reageert op zijn omgeving, zorgt voor thermoregulatie gedurende de dag en eet, drinkt en ontlast zich dagelijks. Het vervellen gebeurt regelmatig, zo rond de 4 à 6 weken. Bij jongere dieren kan dit vaker gebeuren gedurende de seizoenen waarin de dieren sneller groeien. De periode van snelle groei vindt over het algemeen plaats in de lente en zomer. In de winter is de groei echter sterk vertraagd.
De volgende punten zijn allen van belang voor het welzijn van je leguaan:

  • Een terrarium met de juiste maatvoering en verticale klimmogelijkheden. Hoogte, breedte en diepte zorgen ervoor dat er temperatuurverschillen in het terrarium ontstaan waardoor de bewoners hun temperatuurhuishouding optimaal kunnen regelen.
  • Voldoende luchtvochtigheid.
  • Water, dusdanig aangeboden dat het reptiel er gebruik van kan maken: goed bereikbaar drinkwater en een waterpartij om boven te mesten.
  • Inrichting van het terrarium waarbij de oorspronkelijke habitat van het reptiel zo goed mogelijk wordt nagebootst.
  • Goede warmtevoorziening en juiste temperaturen.
  • Goede dag en nacht cyclus.
  • Gezonde en voldoende voeding.
  • Regelmatig reinigen van het terrarium en de inrichting daarvan.
  • Het reptiel zo goed leren kennen dat een verandering van gedrag snel wordt opgemerkt en dus ook de tekenen van stress of ziekten.

Het voorgaande maakt duidelijk dat het zaak is om je als houder goed te informeren over de leefomstandigheden en voedingsgewoonten van een leguaan, én het terrarium zodanig aan te passen dat het dier zich in een semi-natuurlijke omgeving bevindt.

Kleine onregelmatigheden of domweg verkeerde verzorging kunnen na langere tijd leiden tot grote gezondheidsproblemen. Een stressaanval kan zich acuut voordoen. Denk hierbij aan zaken zoals het bijplaatsen van een reptiel, een huisdier – zoals bijvoorbeeld een hond – welke zich regelmatig voor het terrarium ophoudt, verandering van eigenaar en dus omgeving, plotselinge harde geluiden of bewegingen. Maar stress kan zich ook langzaam en verraderlijk opbouwen wanneer de eerder genoemde punten niet in acht worden genomen.

Een stress-aanval zorgt voor een diep donkere kleur en verandering in het gedrag van de leguaan. Dit kan ook door een onervaren reptielenhouder worden opgemerkt. Stress die constant en laag gedoseerd is, zal op termijn zorgen voor een gedragsverandering en verandering van kleur. Gedrag zoals schuilen, langdurig badderen, verminderde eetlust, onregelmatig mesten, gedragsverandering, verwildering (vluchtgedrag, schichtig reageren, moeilijker hanteerbaar) kunnen een indicatie zijn voor stress en eventuele ziekten.

Invloeden die geïnterpreteerd worden als stressvol voor een dier kunnen resulteren in een afscheiding van het hormoon endogenous cortisol. Zware chronische stress kan het gehalte corticosteroïden langdurig op een zeer hoog niveau brengen. Afhankelijk van de diersoort kan een hoog corticosteroïdenniveau zorgen voor een abnormaal laag aantal witte bloedcellen, een vermindering van de aanmaak van antistoffen en een buitengewone afname van de bacterie- en schimmeldodende werking van Macrofagen.

Geraadpleegde literatuur:

Auteur, Evert Henningheim

Elliot R. Jacobson, DVM, PhD, DACZM (2003) Biology, Husbandry, and Medicine of the Green Iguana. Original edition., Krieger Publishing Company, Malabar, Florida, USA.
Melissa Kaplan Green Iguana Care collection