Prolaps

Een prolaps is het naar buiten keren (het uitstulpen via een opening) van weefsel op een plaats waar dat niet hoort. Bij vroege ontdekking kan door een kundige reptielenarts het naar buiten gekeerd weefsel met een minerale olie ingesmeerd worden en in positie worden teruggeduwd. Als het weefsel niet teruggeplaatst kan worden of wanneer de prolaps een chronisch karakter heeft, zal er chirurgisch ingegrepen dienen te worden. Voor alle gevallen geldt dat de oorspronkelijke oorzaak van de prolaps achterhaald moet worden. Zomaar terugduwen van welk uitgestulpt onderdeel dan ook is volstrekt zinloos, zelfs als je er een hechting op zet wordt de prolaps weer naar buiten geduwd.

Bij de leguaan kent men drie verschillende typen prolaps:

• Prolaps van de eindholte (cloaca) met einddarm
• Prolaps van de hemipenis
• Prolaps van de eileider

 

Oorzaken

Reptielen hebben niet echt een anus aan het eind van een endeldarm (rectum); wel is er een eindholte (cloaca) waarin zowel de urineafvoerende wegen als de darm uitkomen en waar ook de geslachtsklieren (gonaden) hun producten afleveren. Een prolaps van de cloaca met een deel van de einddarm kan het gevolg zijn van pijnlijke aandrang bij het ontlasten, van verstopping, harde of uitblijvende ontlasting en van ontsteking van maag en darm met daardoor opgewekte diarree.

Prolaps van een hemipenis (een van de twee) kan ontstaan door het terugtrekken tijdens de paring of als gevolg van een beschadiging van zenuwen aan de ruggengraat. Dit laatste zien we niet zo vaak. Soms, bij erg slappe dieren, laten ze hun hemipenis eruit hangen, meestal is dit bij schildpadden het geval, veel minder bij leguanen. De sterke doorbloeding van de hemipenis (tijdens de paring) kan verhinderen dat deze genoeg slinkt. Wanneer de hemipenis gedurende langere tijd uitgestulpt is, afgekneld wordt en begint af te sterven, is amputatie noodzakelijk. Voortplanting is nog steeds mogelijk indien er maar één hemipenis verwijderd is.

Een eileider kan naar buiten worden uitgestulpt tijdens het normaal leggen van eieren of tijdens legnood.

Behandeling

De volgende suikerwatermethode wordt vaker beschreven, echter, er zijn geen zinnige resultaten van bekend. Bij tijdige ontdekking van een prolaps kan men thuis proberen de leguaan met het naar buiten gekeerde weefsel in een bad te stoppen met koud water waar suiker in is opgelost. Een hoge concentratie suiker in het water kan zorgen dat er vocht wordt weggetrokken uit het opgezwollen weefsel. Laat de leguaan maximaal 1 uur in de suikerwateroplossing zitten. Bij voldoende slinken, kan het weefsel door de leguaan zelf teruggetrokken worden. Indien er na een uur geen resultaat is, de leguaan op een vochtige doek plaatsen en met spoed bij een dierenarts aanbieden. Hoe vroeger echter een dierenarts kan ingrijpen, hoe beter de afloop is. Zeker met prolapsen van darm of eileider (oviduct).

Nooit zelf proberen het weefsel terug te duwen, laat dit over aan een in reptielen gespecialiseerde dierenarts. Ondeskundige handelingen aan de prolaps kunnen letsel veroorzaken (het gaat tenslotte om onbeschermd, teer weefsel).

Een prolaps dient men altijd serieus te nemen, in feite geldt het als een spoedgeval. Als het naar buiten gekeerde weefsel niet binnen korte tijd vanzelf naar binnen wordt gehaald, zal een dierenarts het dier moeten behandelen

Geraadpleegde literatuur:

Auteur, Evert Henningheim

Elliot R. Jacobson, DVM, PhD, DACZM (2003) Biology, Husbandry, and Medicine of the Green Iguana. Original edition., Krieger Publishing Company, Malabar, Florida, USA.
Melissa Kaplan Green Iguana Care collection
Tekstuele controle en advies: Dr. Marja Kik, dierenarts voor reptielen